اصناف مختلف مردم مدعيان تربيت و علامت شناخت ولى خدا:

و بنابراين مفسده كارهائى را كه انجام ميدهند بيش از مصلحت آنست، چون بر پايه جهالتى كه دارند مفسده اى مى‏آفرينند بيشتر از مصلحتى كه پديده عقل و درايتشان است.

و اگر عقل او را نيز متين و استوار يافتيد! باز زود اقدام بر پيروى و تبعيّت نكنيد! تا آنكه او را بنگريد كه آيا با هواى نفس خود متحّد شده و عليه عقلش قيام كرده است، و يا آنكه با عقلش متّحد شده و با هم عليه هواى نفس امّاره به پا خاسته‏اند. و ديگر ببينيد كه آيا نسبت به رياست‏هاى باطله دنيويّه اشتياق و رغبت دارد، يا آنكه بى رغبت و ميل است، چون در ميان توده مردم افرادى يافت ميشوند كه هم دنيا و هم آخرت، هر دو باخته‏اند؛ دنيا را براى وصول به دنيا ترك گفته‏اند و پنداشته‏اند كه لذّت رياست‏هاى باطل از لذّت اموال حرام و نعمت‏هاى مباح و حلال بيشتر است، و بنابراين براى نيل به رياست‏هاى باطل از همه اينها گذشته‏اند. و اگر به آنها گفته شود: از خدا بپرهيز! مقام خودخواهى و عزّت كاذب او را به گناه ميكشد پس جهنّم براى او بس است و حقّاً بد محلّ آرامشى است. اين چنين فردى چون آدم يك چشمى، پيوسته در امور بدون بصيرت و درايت است و اوّلين گامى كه به باطل بردارد، او را به آخرين مراتب خُسران و زيان ميكشاند.

و پس از آنكه نميتواند به منويّات خود برسد، پروردگارش او را در طغيان و سركشىِ ممتدّ ميبرد؛ و در اين صورت آنچه را كه خدا حرام كرده است حلال ميشمرد و آنچه را كه خدا حلال كرده است حرام ميشمرد. و اگر رياست باطلش كه به دنبالش ميرود و براى وصول به آن خود را به مهالك انداخته و به شقاوت رسانده است سالم بماند، باكى در از بين رفتن دينش ندارد؛ پس اين افراد كسانى هستند كه خدا بر آنها غضب نموده و به آنان صَلاى دورباش زده و عذاب ذلّت‏آميز و تحقير انگيز برايشان مهيّا ساخته است.

وليكن مرد، تمام مرد، نيكو مرد آن كسيست كه هواى نفس و در خواست خود را تابع امر خدا نموده است و قواى خود را در راه رضاى خدا مبذول داشته است؛ و ذلّت را با وجود داشتن حقّ، به عزّت أبديّه نزديكتر مى‏يابد از عزّتى كه با باطل به دست مى‏آيد.

و به يقين ميداند كه گرفتارى‏هاى‏ كم و ناچيز دنيا كه براى رضاى خدا آنها را تحمّل ميكند، او را بدوام نعمت‏هاى ابديّه خداوند در بهشتى كه خرابى و فناء و نيستى ندارد خواهد رسانيد. و نيز ميداند كه اگر از هواى نفس امّاره خود پيروى كند، بسيارى خوشى‏هائى كه در دنيا ميبرد او را به عذاب ابديّه خداوند كه زوال و انقطاع ندارد خواهد كشانيد.

پس بنابراين بدانيد كه مرد تمام عيار چنين مردى است، مرد نيكو و پسنديده و استوار چنين مردى است؛ پس حتماً به او تمسّك كنيد! و به رويّه و منهاج و سيره او اقتدا نمائيد! و بوسيله او بسوى پروردگارتان متوسّل شويد! چون درخواست و دعاى او ردّ نميشود و طلب و خواهش او دچار حرمان نمى‏گردد